Quê ở huyện Quảng Điền (Thừa Thiên – Huế) trước ngày giải phóng ông Thịnh đã có trong tay tấm bằng tốt nghiệp Ban Kỹ nghệ sắt – Trung tâm quốc gia kỹ thuật Phú Thọ (nay là Khoa cơ khí – Đại học Bách khoa TP Hồ Chí Minh). Lên Đắc Lắc lập nghiệp từ năm 1976, nhưng phải mất một thời gian khá dài trải qua nhiều nghề, ông mới trở lại với nghiệp cơ khí. Và ông đã cải tiến, cho ra lò nhiều loại máy nông cụ hữu ích như máy gặt lúa, máy tuốt lúa, máy sấy nông sản, máy đùn gạch… được người sử dụng thừa nhận là năng suất cao, tiết kiệm nhiên liệu lại bảo đảm an toàn.

Theo lời ông Thịnh, Krông Ana là địa bàn có nhiều cơ sở sản xuất gạch ngói nhưng trước đây chủ yếu sử dụng những chiếc máy đùn gạch thủ công, người lao động phải dùng tay đẩy đất sét vào máy, sơ sẩy một chút là máy cuốn đứt cả cánh tay. Chứng kiến những tai nạn thương tâm này, ông đã trăn trở tìm cách cải tiến chiếc máy đùn gạch để có hiệu suất cao và an toàn hơn. Và phải mất gần 10 năm trời “thai nghén”, tốn kém không ít tiền mua vật liệu thử nghiệm ông Thịnh mới cho ra đời chiếc máy đùn gạch gắn trục cào như ý. Ngày 20-12-2002, sản phẩm máy đùn gạch gắn trục cào của ông Thịnh được Cục Sở hữu công nghiệp (nay là Cục Sở hữu trí tuệ) ra Quyết định số 764/QĐ-ĐK cấp Bằng độc quyền giải pháp hữu ích số 319. Đặc điểm kỹ thuật mới của chiếc máy này là trục cào được lắp quay bên trên hai quả lô nghiền đất, một dao cán được lắp nằm ngang giữa hai quả lô, trục cào với các dãy răng có tác dụng cào liên tục đất nguyên liệu từ phễu cấp cho hai quả lô, làm tăng công suất nghiền nhào. Có 11 chủ lò gạch lớn ở huyện Krông Ana xác nhận (bằng văn bản): “Sử dụng máy có gắn trục cào theo sáng chế của ông Hoàng Thịnh đã làm tăng công suất đùn gạch từ 1,5 đến 2,5 lần và đặc biệt là không còn xảy ra tai nạn cuốn dập tay vào máy như trước đây”. Ông Thịnh đã giành nhiều giải thưởng từ chiếc máy đùn gạch này như: Huy chương vàng Chợ công nghệ và thiết bị Việt Nam năm 2003, Cúp vàng Hội chợ triển lãm hội nhập Hải Phòng-2004, Giải thưởng sáng tạo VIFOTEC-2005, Giải sáng tạo điển hình Việt Nam-2006…

Nhưng ngay sau khi chiếc máy đùn gạch có trục cào được bảo hộ, lập tức có hai cơ sở cơ khí trên địa bàn Krông Ana bắt chước gia công, làm nhái sản phẩm để bán với giá rẻ hơn. Số lượng cơ sở có hành vi vi phạm SHTT đối với máy đùn gạch của ông Thịnh còn lan ra các tỉnh Bình Định, Bình Thuận, Bình Dương, Đồng Nai, Đắc Nông, Khánh Hòa… Đầu năm 2003, ông Thịnh gửi đơn khiếu nại đến các ngành chức năng, phải nhờ đến Công ty Luật sở hữu trí tuệ HAVIP (Hà Nội) hỗ trợ tư vấn, thực hiện các thủ tục bảo vệ quyền SHTT. Một đợt khảo sát của Công ty sở hữu trí tuệ HAVIP tại hai huyện Krông Pách và Krông Ana vào cuối năm 2006 cho thấy, trong số 158 máy đùn gạch được kê khai thì có đến 156 máy gắn trục cào (chiếm 98,7%). Chỉ khoảng 5% trong số máy này được ông Hoàng Thịnh thỏa thuận cho phép sử dụng trục cào có bản quyền, còn lại là sử dụng bất hợp pháp. Ông Thịnh cho biết, mỗi máy đùn gạch có trục cào, tùy theo công suất nhỏ hay lớn, có thể thu lợi nhuận mỗi năm từ 200 đến 500 triệu đồng. Thế nhưng một số ít chủ lò gạch chỉ trả một lần cho ông Thịnh 1,2 triệu đồng/máy (được xem như giá chuyển giao quyền sử dụng), phần lớn chủ lò gạch khác đã hưởng lợi không nhỏ từ sáng chế trên.

Theo đánh giá của bà Phan Thị Ngọc Lan, Phó giám đốc Công ty Luật sở hữu trí tuệ HAVIP, chỉ tính trong 3 năm 2003-2005, ở các tỉnh Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ có ít nhất 936 chiếc máy đùn gạch vi phạm quyền SHTT được sản xuất, đưa ra tiêu thụ trên thị trường. Với số lượng máy này, về lý thuyết, theo Luật SHTT, bồi thường thiệt hại cho người có bằng độc quyền SHTT ở mức cao nhất có thể tới 4,3 tỷ đồng. Bà Lan cũng cho rằng, theo quy định của Luật SHTT, các cơ sở xâm phạm quyền SHTT của ông Hoàng Thịnh có thể phải chịu mức xử phạt hành chính với tổng tiền phạt ít nhất là 21,5 tỷ đồng.

Mới đây, ngày 31-12-2007, đoàn thanh tra của Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Đắc Lắc do ông Nguyễn Văn Lý, Phó chánh thanh tra Sở, làm trưởng đoàn đã tiến hành xử lý những hành vi vi phạm quyền sở hữu trí tuệ đối với “Máy đùn gạch gắn trục cào” của ông Hoàng Thịnh ở ba cơ sở sản xuất gạch Quyết Thắng, Việt Mỹ và Tân Tiến Hùng, đều ở buôn M’lớt, xã Ea Bông, huyện Krông Ana. Thế nhưng, trao đổi về kết quả thanh tra lần này, ông Nguyễn Văn Lý cho rằng, công tác xử lý vi phạm gặp nhiều khó khăn do chủ cơ sở tìm mọi cách đối phó, cất giấu các chi tiết vi phạm.

Vậy là, sau gần 5 năm đi đòi thực thi quyền SHTT, ông Hoàng Thịnh vẫn chưa nhận được gì trong tay. Ngay cả khi Cục sở hữu trí tuệ, Thanh tra Bộ KH&CN đã xác nhận những hành vi xâm phạm quyền SHTT đối với sản phẩm của ông Hoàng Thịnh và yêu cầu các tỉnh tiến hành các biện pháp xử lý theo quy định của Luật SHTT nhưng đến nay hầu như không đem lại kết quả nào đáng kể.

BÌNH ĐỊNH-MẠNH LINH
beta.baomoi.com/Home/KHCN/www.qdnd.vn/